Vervoer over water, hergebruik van grondstoffen en de intentie tot uitwisseling van warmte. Bedrijventerrein Willem-Alexander in Roermond behoort tot de meest duurzame en circulaire bedrijventerreinen van Nederland. Zo’n positie bereik je niet zomaar, dat vraagt om duurzame samenwerking tussen ondernemers, overheid en onderwijs. In een onderwijsproject dat hieruit voortkomt, gaan studenten langdurig aan de slag met bedrijfsoverstijgende opdrachten om de toekomstbestendigheid te vergroten.

Door Wesley Hegge

‘Opvallend dat juist op het oudste nog functionerende bedrijventerrein de meeste energie wordt gestoken in het gestalte geven van de circulaire economie’, zegt wethouder Angely Waajen (Economische Zaken) van de gemeente Roermond. Hoewel het aan de gevels veelal niet te zien is, behoren de toonaangevende ondernemingen bijna stuk voor stuk tot koplopers op het gebied van duurzaamheid en circulariteit.

Circulair
Besix Infra is een van die koplopers. Terwijl bedrijfsleider Danny Quax wethouder Waajen welkom heet, liggen er buiten op het terrein bergen asfalt te dampen in het gure najaarsweer. ‘Dat asfalt is overgebleven bij een project’, legt Quax uit. ‘We nemen het restmateriaal mee terug en gebruiken het als grondstof voor nieuw te produceren asfalt. Daardoor proberen we de cirkel te sluiten. Ook als we bij een project een weg openbreken, gebruiken we het oude asfalt als nieuwe grondstof.’

Duurzaamheid is vaak een vaag, allesomvattend containerbegrip. Niet op bedrijventerrein Willem-Alexander. Hier is maar liefst 90% van de omzet afkomstig uit de circulaire/ duurzaamheidseconomie. Bedrijven recyclen reststromen tot grondstoffen, maken nieuwe producten met deze gerecyclede grondstoffen of maken producten die nodig zijn voor de energietransitie. Behalve Besix Infra zijn Smurfit Kappa, Sif Offshore Foundations, Jos Menten Metaalrecycling, Kalle en Bakker hier voorbeelden van.

Waajen legt uit dat bedrijventerrein Willem-Alexander om verschillende redenen uniek is. ‘Juist op het enige havengebonden bedrijventerrein van Roermond is 88% van de bedrijven actief in de maakindustrie. Normaal gesproken zou je vooral logistiek verwachten. Goed om te zien dat ook de maakindustrie dankbaar gebruikmaakt van het water, een duurzaam alternatief voor het vervoer over de weg.’

Het is zeker niet de eerste keer dat wethouder Waajen hier op bezoek komt. ‘De ligging aan de Maas brengt uitdagingen met zich mee, zoals de bescherming tegen hoogwater. Ook hebben we de N280 aangepakt om de bereikbaarheid te verbeteren. De gezamenlijke omgevingsfactoren leiden tot gezamenlijke acties. Op het gebied van verduurzaming zijn we voortdurend in gesprek met de bedrijven. Er zijn korte lijntjes tussen de ondernemingen onderling, maar ook richting de gemeente. Dat maakt het gemakkelijker om hen te ondersteunen.’

WA Meets Students
Samenwerking is nodig om verder te komen, vult Quax aan. ‘We zijn geen concurrenten van elkaar, de maakbedrijven hebben ieder hun eigen vakgebied. We werken samen in de Bedrijven Investeringszone (BIZ) van Willem-Alexander, een samenwerkingsverband waarin we gezamenlijk optreden om het ondernemersklimaat te verbeteren. Om daar invulling aan te geven, hebben we werkgroepen opgericht.’

Eén daarvan is de werkgroep Duurzaamheid en circulariteit, waarvan Quax voorzitter is. ‘We zijn trots op het project WA Meets Students, waarin ook de gemeente Roermond en Fontys Hogescholen een rol hebben. Een groep van zes studenten houdt zich sinds dit schooljaar bezig met duurzaamheidsvraagstukken. Dit project is onderdeel van de minor Circulaire economie van Fontys Hogescholen. We hebben aan hen twee concrete opdrachten gegeven. Hoe kun je het imago van het bedrijventerrein verbeteren? En onderzoek welke crossovers er mogelijk zijn op het gebied van energie-uitwisseling.’

Waajen verwacht veel van WA Meets Students. ‘We brengen hiermee de triple helix van overheid, onderwijs en ondernemers in de praktijk. De studenten mogen bij alle bedrijven informatie opvragen. Hoe mooi is het dat studenten zomaar met een CEO of hr-manager om tafel zitten? Ze krijgen de ruimte om contacten te leggen waar ze dat nodig vinden. Dit vernieuwende project laat zien dat we op Willem-Alexander en durven te pionieren. Het voelt als een broedplaats.’

Toonaangevende bedrijven
Zoals gezegd: de meeste gebouwen zijn oud en van de buitenkant komt het innovatieve karakter niet tot uiting. Quax: ‘Achter de deuren van de bedrijven wordt echter met de modernste technieken gewerkt. We beschikken bijvoorbeeld over een eigen laboratorium. Als je jonge mensen wil aantrekken, moet je laten zien wat je doet. Uiteindelijk heeft ieder bedrijf op het bedrijventerrein nieuwe mensen nodig. De tijd om dat zelf op te pakken is voorbij. De nood is hoog, je moet de branding gezamenlijk oppakken.’

De studenten gaan met deze en andere uitdagingen langdurig aan de slag. Waajen: ‘Het is opgezet in samenwerking met Fontys, maar we willen ook Zuyd Hogeschool, Gilde Opleidingen en Maastricht University erbij betrekken en de komende vijf jaar elk halfjaar een nieuwe groep studenten laten starten. Het enthousiasme vanuit het onderwijs is groot en in februari gaan studenten van de opleiding Bouwkunde van de HAN University of Applied Science onderzoek doen naar de mogelijkheden voor het herstructureren/transformeren van gebouwen om efficiënt verduurzaming toe te passen.’

Zeker met het oog op de krapte op de arbeidsmarkt is het belangrijk om de fantastische bedrijven onder de aandacht te brengen. Waajen: ‘De uitdagingen spelen overigens in de volle breedte; in de zorg, retail, horeca, maakindustrie, eigenlijk overal komen we handen tekort. Willem-Alexander is goed voor circa 1100 banen. Bij de naastgelegen Designer Outlet

zijn dat er 3500 en met de hele binnenstad erbij zit je voor dit gebied op 10.000 banen. De toegevoegde waarde van de totale maakindustrie in Roermond is echter in verhouding erg hoog. De werkgelegenheid in de maakindustrie behouden is daarom belangrijk. We zetten als gemeente bewust in op een divers economisch profiel. Je hebt onder meer de retail en binnenstad nodig om voorzieningen te bieden. Het is een totaalpakket. Je moet wat te bieden hebben.’

MKB-vriendelijkste gemeente
Om daadkrachtig de uitdagingen om te buigen in kansen is samenwerking nodig. Waajen: ‘Op alle bedrijventerreinen is er een BIZ. Ook de binnenstad en het Retailpark hebben een eigen BIZ. We waren de eerste gemeente in Nederland waar op al die plekken een BIZ is. Dat is bijzonder, want de ondernemers moeten elke vijf jaar stemmen om de BIZ voort te zetten. Ze voelen dus echt de urgentie om samen te werken.’

De gemeente Roermond sluit zich zoveel mogelijk aan, benadrukt Waajen. ‘Ik verdeel mijn aandacht tussen de binnenstad, de wijkwinkelcentra en bedrijventerreinen. We hebben bovendien strategische accountmanagers. Het is belangrijk dat zij net als ik met hun voeten in de klei staan en bij ondernemers informatie opvragen om te kijken waar we kunnen faciliteren en actief mee kunnen bewegen.’

Dat deze daadkrachtige samenwerking wordt gewaardeerd, blijkt uit de prachtige eerste plek in de verkiezing MKB-vriendelijkste gemeente van Limburg. Waajen: ‘Het is niet een of andere jury, maar de ondernemers zelf die deze prijs toekennen. Dat maakt het zo bijzonder. Het is voor de komende tijd de uitdaging om de toppositie te behouden. Ik wil me in ieder geval ook de komende jaren keihard blijven inzetten om niet alleen bedrijventerrein Willem-Alexander maar de hele gemeente naar een nog hoger niveau te tillen!’

Inzetten op duurzaamheid en circulariteit

‘We zijn binnen de Bedrijven Investeringszone (BIZ) actief in de werkgroep Duurzaamheid en circulariteit, omdat wij geloven in het belang hiervan’, zegt Jos Menten jr. van Jos Menten Metaalrecyling. ‘Samen met de andere bedrijven in de werkgroep hebben wij aandacht voor het milieu, de maatschappij, grondstoffen en alternatieven, nu en in de toekomst. Wat voor de één een afvalstof is, is voor de ander een grondstof.’

Energieverbruik vindt het bedrijf ook belangrijk. Menten: ‘We kunnen niet meer ongelimiteerd energie verbruiken. Fossiele brandstoffen raken op en CO2-uitstoot moet teruggedrongen worden. Daarom denken we continu aan het terugdringen van het verbruik. In het afgelopen jaar heeft Jos Menten Metaalrecycling ruim 2.700 zonnepanelen geïnstalleerd waardoor wij in Roermond energieneutraal zijn. Daarnaast zetten wij steeds meer schepen in voor de afvoer van verschillende staalsoorten. Dat bespaart per schip gemiddeld tachtig vrachtauto’s op de weg.’

Samenwerken in BIZ versterkt bedrijventerrein

De ondernemers op het bedrijventerrein werken binnen de Bedrijven Investeringszone (BIZ) nauw samen op het gebied van bereikbaarheid, veiligheid en communicatie. ‘Een actief BIZ-bestuur is een voorwaarde voor een succesvolle ontwikkeling van het bedrijventerrein’, zegt Wouter Lap, algemeen directeur Smurfit Kappa Roermond Papier en voorzitter BIZ Willem-Alexander. ‘Daarnaast is ook een goede communicatie en samenwerking met andere stakeholders essentieel, met name de gemeente Roermond, die verantwoordelijk is voor het publieke gedeelte van dit terrein.’

De BIZ wil vooroplopen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Lap: ‘Reden waarom in 2020 hiervoor een aparte werkgroep in het leven is geroepen. We willen profiteren van elkaars reststromen, hergebruik van materialen stimuleren en herbestemming van producten bieden.’

Voor het havengebied, dat onderdeel is van het bedrijventerrein, is hoogwaterbescherming een belangrijk thema. Lap: ‘Dit werd nog urgenter nadat afgelopen zomer diverse bedrijven ternauwernood ontsnapten aan het oprukkende water uit de Maas. Het BIZ-bestuur ziet in de samenwerking met gemeente Roermond, Waterschap Limburg en provincie Limburg goede mogelijkheden om de beoogde en noodzakelijke dijkverhoging resoluut aan te pakken en dit te combineren met een uitbreiding van de havenfaciliteiten. Naast hoogwaterbescherming biedt dit kansen voor meer duurzaam transport vanuit de haven en ontwikkeling van economische activiteiten op het terrein. Deze BIZ kijkt graag vooruit en is trots op de stappen die samenwerking teweegbrengt.’