Weertenaar Frans Weekers is per 1 januari 2023 aangesteld als secretaris-generaal van de Benelux Unie, het samenwerkingsverband tussen België, Nederland en Luxemburg. Weekers heeft een sterke persoonlijke ambitie voor zijn komende periode bij de Benelux Unie: “Ik wil meehelpen om grensoverschrijdende oplossingen te vinden die het welzijn van mensen, hun veiligheid en een duurzame economie grensoverschrijdend versterken.
Binnen de Benelux Unie werken de regeringen van België, Nederland en Luxemburg samen op de terreinen Economie, Veiligheid en Duurzaamheid. Het doel van de Benelux Unie is om de grens-overschrijdende samenwerking te versterken en voorloper te blijven binnen de Europese Unie. De Benelux Unie voert concrete projecten en programma’s uit die een toegevoegde waarde hebben voor de drie landen, die een reële impact hebben op hun burgers en bedrijven – en die ook als voorbeeld dienen voor partners op Europees niveau. Als model van Europese integratie en laboratorium voor de duurzame voltooiing van de interne markt is de Benelux Unie een pionier voor de Europese ruimte. De samenwerking tussen de drie landen maakt de Benelux Unie een toonaangevende speler op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking in de Europese Unie. Met zijn unieke expertise blijft de Benelux Unie kennis, netwerken en ervaring ten dienste stellen van burgers en bedrijven in de drie landen. Daarnaast deelt de unie expertise met andere partners om de grensoverschrijdende samenwerking in heel Europa te bevorderen.
De premiers van de landen uit de Benelux Unie hebben een aantal jaren geleden afgesproken dat alle leden van het College binnen het Secretariaat-Generaal van de Benelux Unie elke drie jaar van positie rouleren. Frans Weekers heeft net zijn eerste drie jaar vervuld als adjunct-secretaris-generaal en per 1 januari 2023 volgt hij Alain de Muyser als secretaris-generaal op. Samen met collega’s Jean-Claude Meyer (LU) en Michel-Etienne Tilemans (BE) vormt hij het College dat drie jaar leiding zal geven aan het Secretariaat-Generaal van de Benelux Unie in Brussel, in samenwerking met een team van vijftig medewerkers. De ambitie, op basis van het gemeenschappelijke Benelux-werkprogramma (2021-2024), is het gezamenlijk realiseren van grensoverschrijdende projecten die een positieve impact hebben op het leven van burgers en ondernemers. “We halen obstakels rondom vraagstukken in de economie weg van thema’s als energie, klimaat, politiesamenwerkingen, transport, asiel en migratie”, zegt Weekers. “De Benelux beschikt over een aantal unieke juridische instrumenten, waarmee grensbelemmeringen opgelost kunnen worden. Benelux is daarmee vaak voorloper binnen de EU omdat niet zelden deze oplossingen worden overgenomen door andere landen en door Europa.”
Belang grensoverschrijdend samenwerken
Het belang van de Benelux Unie en grensoverschrijdend werken is volgens Weekers overduidelijk gebleken toen tijdens COVID-19 grensarbeiders thuis moesten werken. Weekers: “Op het gebied van fiscaliteit en sociale zekerheid bestaan er bilaterale akkoorden tussen de Benelux-landen over telewerk. Tijdens COVID-19 werden deze tijdelijk aangepast om rekening te houden met de verplichting van thuiswerken. Om blijvend rekening te kunnen houden met de nieuwe realiteit van thuiswerken zonder belemmeringen op fiscaal en sociaal vlak voor grensarbeiders, brengen wij nu de betrokken ministers en experten samen om oplossingen te vinden. We kunnen hierin ook wellicht het voortouw nemen binnen de EU.
Transport en logistiek
De beslissingen van Benelux Unie hebben ook een grote (positieve) impact op ondernemers. “Voor Venlo zijn de thema’s transport, logistiek en de maakindustrie belangrijk”, zegt Weekers. “Op het gebied van transport heeft de Benelux Unie een aantal instrumenten gecreëerd om het rijden met langere en zwaardere vrachtauto’s mogelijk te maken, zodat ze grotere en dus beter gevulde containers kunnen vervoeren. Dit scheelt enorm in de kosten voor ondernemers.” Voorheen golden er per land ook aparte regels wat betreft de ladingszwaarte en -grootte, waardoor de vrachtwagens vaak de grens niet mochten oversteken. “De Benelux Unie heeft daarom een aantal jaren geleden een Benelux-Beschikking opgesteld, waarmee in alle drie de landen dezelfde maximale voorwaarden gelden ter verbetering van het grensoverschrijdende ondernemen en transport. De Europese Unie wil hier nog niet aan beginnen, dus hebben wij dit in elk geval voor onze grenslanden mogelijk gemaakt. Een ander voorbeeld is de Benelux-proef met de digitale vrachtbrief die voordelen oplevert voor transportondernemers en waarmee we een voorlopersrol vervullen binnen de EU.”
Spoorlijn Hamont-Weert
Een persoonlijk doel op de agenda van Frans Weekers is bijdragen aan de realisatie van de treinverbinding tussen Hamont en Weert. De gemeente Weert en de Vereniging Treinreizigers Vervoer (VTV) willen al jarenlang de intercity Antwerpen-Mol-Hamont laten doorrijden naar Weert. Hiervoor is elektrificatie van een negen kilometer lang spoor nodig tussen de beide plaatsen, waarover de Tweede Kamer moet beslissen.
Volgens Weekers zijn er nog vele stappen te ondernemen om de treinverbinding te realiseren: “We kunnen zien dat landen tot nu toe niet in staat zijn gebleken om de spoorwegnetwerken, zoals die eigenlijk tot de jaren vijftig grensoverschrijdend in werking waren, terug te brengen. Met de opkomst van de auto, vrachtauto en snelweg is men sinds de jaren vijftig nationaal gaan kijken naar het spoorwegnetwerk. De NS en ProRail in Utrecht en ministeries in Den Haag kijken niet verder dan de landgrens, in België ligt dat net iets anders.” Volgens Weekers is het onacceptabel dat de spoorlijn niet wordt geëlektrificeerd. “Deze spoorlijn kan het intercitynet van Nederland met dat van België verbinden, op een centrale locatie tussen Breda, Eindhoven en Maastricht waar verder geen grensoverschrijdend treinverkeer is. De gedachte ‘ik beurs tot de grens en niet verder’ van spoorwegvervoerders belemmert de realisatie.” Ook vindt Weekers het onaanvaardbaar dat de overheid en Europa mensen aansporen om de trein te nemen in plaats van de auto om vervuiling en congestie tegen te gaan, maar men niet in staat is om deze treinverbinding te realiseren. Hij ziet de toekomst van de spoorwegverbinding echter rooskleurig in: “Ik kaart deze situatie voortdurend aan op politiek en hoog ambtelijk niveau. Ik hoop de geesten rijp te maken om hierin de komende drie jaar een doorbraak te verwezenlijken.”
Noordrijn-Westfalen
Met het nieuwe Verdrag uit 2008, dat in 2012 is ingegaan, is er ook op basis van een politieke verklaring een samenwerking vastgelegd tussen enerzijds de deelstaat Noordrijn-Westfalen en anderzijds de Benelux Unie. Dat is volgens Weekers belangrijk voor Nederland, en voor Limburg in het bijzonder. “Omdat we in Limburg aan meerdere landen grenzen, is het handig dat ook met Duitsland de samenwerking is gestart. Deze deelstaat heeft maar liefst 18 miljoen inwoners en is een enorm belangrijke handelspartner voor de Benelux. De Benelux is eigenlijk het logistiek entry- en distributiepunt voor heel Noordwest-Europa. Als wij als Benelux Unie onderling een goed samenwerkingsverband en afspraken hebben, weten mensen elkaar grensoverschrijdend veel sneller te vinden. Daar help je het bedrijfsleven mee.”
Unieke samenwerking
Volgens Weekers is de manier waarop de Benelux-landen samenwerken zeer uniek en een voorbeeld voor andere regio’s in Europa. “Wat we in dit deel van Europa hebben opgetuigd, daar wordt door andere regio’s in Europa met buitengewoon veel belangstelling naar gekeken. Mede omdat dit het oudste samenwerkingsverband is dat er bestaat en waar velen concrete en tastbare resultaten zijn bereikt die later door Europa zijn overgenomen, bijvoorbeeld het opheffen van de interne grenscontroles.”
Op sommige terreinen valt er voor de Benelux Unie nog winst te behalen. Een van de thema’s waar Weekers zich voor in gaat zetten zijn de aansluitingen van de elektriciteits- en gasnetten tussen de landen onderling. “Deze zijn niet optimaal op elkaar aangesloten. België had de afgelopen jaren een tekort aan elektriciteit. Als de aansluitingen zijn geoptimaliseerd, kunnen landen onderling elektriciteit uitwisselen. We moeten in de toekomst op het gebied van duurzaamheid en energie nóg meer grensoverschrijdend gaan werken.”
Toekomst
Weekers gaat zich de komende drie jaar wederom met hart en ziel inzetten voor de Benelux Unie. “Ik ben gepassioneerd om letterlijk grensverleggend oplossingen te vinden die uiteindelijk het welzijn van mensen, hun veiligheid en een duurzame economie grensoverschrijdend versterken. Mijn focus ligt op het vaststellen van de belangen van de Benelux-landen en het beantwoorden van de vraag op welke manier zij de handen ineen kunnen slaan. Daarin hoop ik veel te mogen betekenen de komende jaren.”
