Zelf richting ontdekken

Een inventarisatie in het Land van Weert en Cranendonck leerde begin dit jaar dat zo’n veertig agrarische bedrijven actueel te maken hebben met mogelijke opvolging. Volgens accountmanager van Rabobank Weerterland en Cranendonck Merijn Luijkx zijn er dertien nu zover gevorderd dat ze actief deelnemen aan het begeleidingstraject van Rabo Opvolgers Perspectief (ROP). Eén daarvan is de Maatschap Heldens-Klever in Ell. Dit betreft een sinds 1983 bestaand gemengd bedrijf, met momenteel 200 duizend reguliere vleeskuikens, 30 hectare asperges en 12,5 hectare rode bessen. Vader Heldens met zoonLouis Heldens (37) en moeder Klever met zoon Mathijs van Dijk (37) vormen een samengesteld gezin dat heeft besloten tot bedrijfsopvolging door de twee stiefbroers. De eerste stap is begin 2014 al gezet door toetreding van Louis en Mathijs tot de maatschap. Ze hebben zichzelf drie jaar gegeven voor nadere stappen. Het door hun Rabobank-accountmanager aangedragen ROP-traject kwam dus als geroepen. Het inmiddels afgeronde, eerste onderdeel, de door adviesbureau De Boer ontwikkelde Opvolgers Spiegel, werd als zeer positief en inspirerend ervaren. Louis: ‘Ik was aanvankelijk wat sceptisch, ook omdat het tijd kost. Tegelijkertijd was ik benieuwd naar hoe deskundige buitenstaanders mij zien als mogelijke ondernemer en hoe zich dat verhoudt tot hoe ik mijzelf zie. En dat beeld bleek honderd procent te kloppen.’ Ook Mathijs was prettig getroffen door het persoonlijke rapport dat hij na de spiegelsessie ontving: ‘Je weet ongeveer wat je sterke en zwakke punten zijn en die komen hierin duidelijk naar voren. Plus de bevestiging dat je geschikt wordt bevonden om ondernemer te worden.’

VREEMDE OGEN
Merijn Luijkx benadrukt ook het belang van ‘de vreemde ogen die dwingen’.

Het rapport van de Opvolgers Spiegel kan volgens hem ouders helpen om over de drempel te stappen van het bedrijf loslaten. Louis en Mathijs vinden het wel de moeite waard om enkele van die vertrouwelijke resultaten toch te laten inzien. ‘Pap zal dan erkennen dat wij de nodige verantwoordelijkheid aankunnen. Het geeft zeker meer vertrouwen in onze capaciteiten als ondernemer en opvolger.’ Die opvolging lag niet direct voor de hand. Beide zoons kozen aanvankelijk voor de richting van marketingmanagement. Louis werkte in de buitendienst van een landbouwmechanisatiebedrijf en vervolgens al enkele jaren fulltime thuis. ‘Toen ik de keuze kreeg om in de maatschap te stappen, durfde ik dat niet aan vanwege het vooruitzicht uiteindelijk alleen zo’n groot bedrijf te runnen. Daarom heb ik nog enkele jaren voor een verpakkingsgroothandel gewerkt.’ Mathijs begon als inkoper bij Philips en werkte daarna als adviseur in de financiële en zakelijke dienstverlening. In 2012 kwam hij met de ‘verrassing’ dat hij met name het pluimveegedeelte van de maatschap wel interessant vond. Daarop besloot Louis eind 2013 om zich met name op de rode bessen toe te leggen. Toen opende zich ook het perspectief voor bedrijfsovername. Wat niet wil zeggen dat dit ook meteen zou gaan werken, zo benadrukt Merijn Luijkx. ‘In ons ROP-traject zien we ook dat het juist naar de andere kant kan uitvallen. Dus dat overname geen verstandig idee is. Ook dan bewijst dit traject zijn nut, want je wilt niet dat zo’n bedrijfsopvolging misloopt. Los van alle organisatorische en financiële aspecten spelen er namelijk altijd veel emoties mee. Ouders hebben doorgaans moeite om hun bedrijf los te laten. Het is dus zaak om vertrouwen te creëren en dat is hierbij een belangrijk doel.
Bovendien moeten we ook de realiteit onder ogen zien dat het aantal agrarische bedrijven de komende jaren afneemt, terwijl de gemiddelde omvang en kwaliteit van de blijvers zullen moeten toenemen. Dus in plaats van ondernemer kun je er bijvoorbeeld ook voor kiezen medewerker te worden in deze sector.’

‘Het geeft vertrouwen in ons als ondernemer en opvolger.’

SAMEN STERKER

Binnenkort volgt het tweede deel van het ROP-traject: de Financiële Scan. Bedoeling hiervan is inzicht te krijgen in de huidige, financiële situatie van het bedrijf, de mogelijkheden in de toekomst en de haalbaarheid van een overname. Mathijs heeft al veel huiswerk gedaan, omdat hij ‘van de cijfers’ is en omdat hij weet ‘dat je in deze tijd niet meer kunt sturen op gevoel, maar wel op cijfers.’

Louis, die als ‘mensenmanager’ zorgt voor de match in het team, ziet de wederzijdse aanvulling als mooi voorbeeld van hoe je samen sterker kunt staan. Ze denken ook al samen na over een nieuwe rechtspersoon, bijvoorbeeld een BV. Dat kunnen ze meenemen in hun gesprek met de Rabobank over de Financiële Scan. ‘Het hele bedrijf in één keer overnemen, daarvoor is het te groot. Het zal dus waarschijnlijk in stappen gebeuren. Mede afhankelijk van wat de Rabobank hierin voor ons kan en wil betekenen.’ Ook erkent het tweetal dat ze nog veel kunnen en moeten leren, niet in de laatste plaats van hun beider ouders in het bedrijf zelf. ‘Ons pap weet alles van het boerenbedrijf en ons mam heeft nog zowat een dagtaak aan alle administratie die daarbij komt kijken.’ Voor het externe leren staat vanaf half oktober de Opvolgers Training op de agenda in het Rabokantoor Nederweert. Tijdens vijf trainingsdagen gaan de bedrijfsopvolgers zich kritisch buigen over hoe het huidige familiebedrijf aansluit op de toekomstige behoeften in de markt en in de samenleving. Als basis dienen de uitkomsten van de Opvolgers Spiegel en de Financiële Scan. De deelnemers maken een zogenaamde SWOT-analyse, van de sterke en zwakke kanten en van de kansen en bedreigingen.Ze formuleren een business idee dat volgens hen het verschil kan maken. Ze kijken naar de haalbaarheid en financierbaarheid van een bijbehorende strategie. En tot slot formuleren ze een actieplan met doelen, taken, verantwoordelijkheden en tijdlijnen om hun toekomstdroom van de bedrijfsopvolging te realiseren.
Merijn Luijkx: ‘Dat leren is niet zozeer leren hoe het allemaal moet, het is veel meer zelf ontdekken welke richting voor jou de beste is.’

Mooi perspectief

Het Rabo Opvolgers Perspectief is een sterk én onderscheidend aanbod voor agrarische bedrijfsopvolgers.

‘Sterk is de samenhang, onderscheidend is de combinatie van elementen. Die moeten vooral leiden tot vertrouwen in de toekomst. Op persoonlijk vlak betekent dit inzicht in de vraag of je de bedrijfsovername ook echt wilt én aankunt. En daarnaast moet het ook financieel kunnen. Als dat vertrouwen er is, dan ligt een
mooie toekomst open. Met een belangrijke bijdrage aan een dynamische sector met veel uitdagingen op het vlak van duurzaamheid, innovatie, omgeving en beleving. Dit alles begint dus met het leggen van een solide basis. Door eerst goed uit te vinden welke kant je zelf op wilt en in welke richting het beste perspectief ligt voor jouw familiebedrijf. Hoe dichter beide toekomstlijnen elkaar kunnen naderen hoe groter de kans op succes. Dat betekent nu zoveel mogelijk antwoorden formuleren op persoonlijke en bedrijfsvragen voor de lange termijn. Wat kun jij straks voor het huidige bedrijf van je ouders betekenen en wat kan het bedrijf voor jou, voor de markt en voor de samenleving betekenen? Het Rabo Opvolgers Perspectief is bedoeld als praktische ondersteuning bij het zoeken en vinden van alle antwoorden. Ook op de niet onbelangrijke, laatste vraag: wat kan de Rabobank financieel voor jou betekenen? De Rabobank investeert graag in mooie, zakelijke perspectieven. Dus ook in dat van een bewuste, positieve keuze voor een agrarische toekomst.’

Me dank aan de Rabobank: Tekst: Frits Nies, Foto’s: Martin Munoz & Smile fotografie