Na 33 jaar vindt Henri Witte het welletjes en neemt hij afscheid als voorzitter van de Vereniging Aangesloten Bedrijven (VAB) HEMA. Een gigantische club waar 102 zelfstandige eigenaren met in totaal 250 HEMA-winkels onder vallen. Mede dankzij de in Friesland geboren Weertenaar is de VAB nu een van de sterkste franchise-organisaties van Nederland. Een oppeppend pleidooi over ondernemen in de retail.
Henri was pas 22 jaar toen zijn vader Louis hem de sleutels van de deur en de kluis van de HEMA in Weert toevertrouwde. “Ik verbleef in de Verenigde Staten”, herinnert hij zich. “Ik was jong en wilde iets van de wereld zien. Mijn vader was in 1968 de HEMA in Weert begonnen. Hij vroeg mij in 1975 terug te komen naar Nederland om binnen het bedrijf te werken. Dat wilde ik wel doen, maar niet met twee kapiteins op een schip. Dan doe het maar zelf, zei hij. Mijn jongste collega was een jaar of tien ouder dan ik.”
Zeven HEMA-filialen
Het bleek een slimme zet. Henri heeft het HEMA-dna door de aderen stromen. Bovendien ontwikkelde hij zich tot een ondernemer van formaat. In de navolgende jaren begon hij filialen in Veldhoven en Budel. Zijn zonen René en Sebastiaan openden winkels in Nederweert, Reuver, Heeze en Mierhoven. Eind 2010 hebben zij de bedrijven van Henri officieel overgenomen. Daardoor bezitten zij nu zeven HEMA-filialen. “De derde generatie dus. De overname vond plaats in de meest moeilijke tijd. Ondanks dat er een aantal mensen minder in dienst zijn, vind ik dat ze het knap gedaan hebben. De overname is goed verlopen.”
Friezen in Weert
De naam Witte en HEMA zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Het ondernemen hebben ze niet van een vreemde. Overgrootvader Henri Theodore Witte, overleden in 1951, stamde uit een Fries katholiek handelsmilieu en was eigenaar van een textielhandel en gemeenteraadslid in Harlingen. “Daar ben ik ook geboren. Ik voel me meer Limburger dan Fries. Ik vind Friesland een geweldige provincie. Maar doordat in Harlingen, net als in Leeuwarden, geen Fries wordt gesproken, is het eigenlijk geen echt Friesland.” Zijn vader Louis was nogal streng in de leer in het Calvinistische noorden. “Dat kwam omdat de katholieken die daar woonden zich constant omgeven voelden door de zogenaamde vijand, de protestanten.
Dat hij uiteindelijk met het gezin naar Winterswijk en later naar Weert verhuisde, heeft hem goed gedaan. Hij vond het leven hier heerlijk, net als ik.” Niet alleen zijn overgrootvader, ook andere familieleden zijn politiek actief geweest. Zijn peetoom, wijlen Herman Witte, is acht jaar minister van Volkshuisvesting geweest. Daarna werd hij burgemeester van Eindhoven. In die hoedanigheid was hij aanwezig toen zijn broer Louis de HEMA-winkel in Weert opende. “Zelf heb ik geen politieke ambities”, benadrukt Henri. “Ik vind het wel boeiend om te volgen. Maar als middenstander kun je je beter verre houden van politieke voorkeuren. Je bereikt er uiteindelijk niet mee dat je meer cliënten krijgt.”
Afscheid als voorzitter VAB
Henri is iemand die normaal gezien geen interviews geeft. Voor het Zakenblad maakt hij een uitzondering. Binnenkort neemt hij na 33 jaar op eigen initiatief afscheid als voorzitter van de VAB HEMA. “Ik ben sinds de oprichting altijd voorzitter geweest. Op dit moment is het een van de sterkste franchise-organisaties.” Begin jaren tachtig kwam er vanuit enkele ondernemers de vraag of het mogelijk was zich te verenigen. “Toen ik dat hoorde, kon ik mijn enthousiasme niet onderdrukken. Een lang verhaal kort: de Vereniging Aangesloten Bedrijven werd opgericht. Collega-ondernemers vonden dat ik voorzitter moest worden. Ik was op dat moment dertig jaar oud.” In de beginperiode kostte het moeite om zaken geregeld te krijgen. “Je tast toch de autoriteit van het gezag aan. Het duurde even voordat we de ondernemingen onder een dak hadden.” Momenteel bestaat de VAB uit 102 zelfstandige eigenaren die samen 250 winkels hebben. “Ongeveer de helft van alle HEMA-winkels valt onder de franchise-organisatie”, rekent hij voor. “In totaal heeft HEMA zevenhonderd winkel in zeven landen. In Nederland liggen zo’n 510 winkels.”
Kracht van franchise
De kracht van de VAB is dat het een non-hiërarchische organisatie is. “Die bestaat uit ondernemers die allemaal – en dat is maar goed ook – erg eigenwijs zijn. Er zit geen hiërarchie in de organisatie. Je moet dus met onderbouwingen proberen iedereen te overtuigen van het gezamenlijke doel dat je voor ogen hebt. Het bijzondere is dat we in al die jaren geen enkele vorm van disconcurrentie hebben gehad.” Opmerkelijk is dat de organisatie van een doorsnee HEMA-onderneming daarentegen juist sterk hiërarchisch is. “Die combinatie van non-hiërarchisch en hiërarchisch maakt van de VAB een ideale organisatie. De laatste jaren is het voor de hele retailsector zwaar geweest, ook voor HEMA. Toch zijn wij als één van de weinige bedrijven in staat echt het roer om te gooien en te gaan voor prijs, kwaliteit en design. En niet alleen voor een race naar de bodem.” Henri gelooft in de kracht van franchise en heeft er een mooie definitie voor: “Het delegeren van stress. Je hoeft je als ondernemer namelijk niet druk te maken over bijvoorbeeld inkoop en promotie. Dus houd je meer tijd over voor andere zaken.”
Visie
Als ondernemer in hart en nieren heeft Henri een duidelijke visie op de retailmarkt. Onlangs verschenen in de media berichten over het mogelijke verdwijnen van Blokker in de provincie. Paul Moers, adviseur van Blokker, is van mening dat een groot deel van de Blokker-winkels in de provincie moet sluiten en dat dit op korte termijn ook gaat gebeuren. Staat dit de HEMA ook te wachten? “Dat geloof ik niet”, zegt Henri stellig. “Sterker nog, door het wegvallen van concurrenten in kleinere plaatsen weten de HEMA-winkels zich prima te handhaven. Er zullen nauwelijks winkels verdwijnen. Met uitzondering van een aantal plaatsen waar ze nooit hadden moeten zitten. Maar dat is een logisch gevolg van de markt.” Henri sluit het verder niet uit dat na V&D ook andere winkelketens zullen omvallen. “We moeten niet vergeten dat tot een paar jaar terug de winkeloppervlakte in de daarvoor liggende jaren met twintig procent toenam.”
Weerter binnenstad
Inmiddels trekt de economie weer aan. “Ik zie voor bijvoorbeeld de Weerter binnenstad volop kansen. In Weert is momenteel een leegstand van twintig procent, maar dat blijft niet zo. Kijk naar Veldhoven, daar zit het centrum weer bijna vol.” Volgens Henri moet de overcapaciteit aan winkelruimte eerst weggewerkt worden. “Je moet het winkelcentrum indikken waardoor het voor de consument interessant wordt om te blijven komen.” Voor bepaalde straten is er geen toekomst meer. “Je moet reëel zijn. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de Hoogstraat, dat krijg je niet meer ingevuld. Het centrum moet compacter. De consument moet rond kunnen lopen in een circuit. De gemeente heeft het enkele jaren geleden al in een rapport aangegeven en naar mijn bescheiden mening moet het winkelapparaat zich ook zo gaan ontwikkelen.” Henri neemt een voorschot op het circuit: “De route die consumenten zouden moeten lopen begint bijvoorbeeld bij de Munt, dan naar de Nieuwe Markt, linksaf de Langstraat in, dan loop je door de Beekstraat en via een kleine zijarm de Maasstraat in. Alles wat daarbuiten valt, zoals de Stationsstraat, zie ik niet meer ingevuld worden. Kies op die plaats voor woningbouw op de begane grond in plaats van zaken jarenlang dicht te spijkeren.”
Verenigen van ondernemers
Henri vindt de BIZ (Bedrijveninvesteringszone), die nog in oprichting is, een geweldig initiatief voor ondernemers in Weert. “Juist eenheid maakt macht. Of het nu een franchise-club is, of een andere omgeving zoals een BIZ, het draait uiteindelijk om macht. Hoe meer macht je hebt met de ondernemers en gezamenlijk kunt optreden, des te beter de resultaten. Dus ik roep alle ondernemers op om zich aan te sluiten. Soms moet je over je eigen schaduw heen stappen voor het totaal belang. In het kader van verdere bewustwording is het voor Weert van belang aan de buitenwereld te laten zien dat we eensgezind zijn.”
Clicks and bricks
Over de opmars van webshops heeft Henri een duidelijke mening. “Iedereen roept dat e-commerce de winkelstraten vermoordt, maar dat is onzin. Je moet juist de clicks and bricks-combinatie versterken. Dat er nu een vacuüm ontstaat is vrij logisch. Het rolt van het ene veld, de bricks, naar wat men dacht, alleen maar clicks. Het gaat erom daar een weg in te vinden.” Dat betekent dat winkels webshops openen en dat webshops juist fysieke winkels beginnen. “Kijk naar Coolblue en Zalando. Die openen winkels, omdat ze ook touch and feel willen.” Bovendien benadrukt Henri dat het aandeel e-commerce op de totale retail ‘eigenlijk helemaal niet zo ongelofelijk groot is’. “Het blijft ongetwijfeld elk jaar groeien, maar als je de bricks goed voor elkaar hebt, hoeft het geen bedreiging te zijn, maar een uitdaging. Alleen de overcapaciteit moet nog uit de markt.”
© Zakenblad Weerterland & Cranendonck / Wesley Hegge
