De stofwolken zijn nog niet opgetrokken, maar met uitzondering van enkele sectoren zijn ondernemers voorzichtig iets positiever over de toekomst. Bedrijven hebben maatregelen genomen en gaan weer keihard aan de slag. Soms op oude voet, soms noodgedwongen met een aangepast businessmodel. Een rondetafelgesprek over de lessen uit coronacrisis.
Tekst: Wesley Hegge
Ondernemen betekent risico nemen. Dat hoort er nou eenmaal bij. Maar met een plotseling stilvallen van de economie als gevolg van een pandemie hadden maar weinig mensen rekening gehouden. “Het uitbreken van het coronavirus is een bijzonder ondernemersrisico”, zegt Harry Handels (VAART Adviseurs & Accountants). “Dat vindt de overheid ook en daarom heeft ze maat-regelen genomen. Uiteindelijk moet elke ondernemer ervan uitgaan dat het vangnet een keer ophoudt. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de overheid in september zegt: we doen nog eenzelfde ronde steunmaatregelen.”
Licht positieve vooruitzichten
In het gemeentehuis van Weert bespreekt hij samen met Balder Lamers (Hoeberechts Advocaten), Thijs Truijen (MKB Midden-Limburg) en wethouder Martijn van den Heuvel (Economie, Participatie, Arbeidsmarkt) de gevolgen van de coronacrisis voor de economie. Hoewel er grote zorgen zijn en niemand weet hoe de crisis zich zal ontwikkelen – komt er een tweede golf? – zijn ze voorzichtig positief. Lamers: “Het is logisch dat ondernemers zich ongerust maken, maar uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal faillissementen in de eerste vijf maanden van dit jaar drie procent hoger lag dan in dezelfde periode een jaar eerder. Dat valt voor nu dus wel mee, maar er zit waarschijnlijk nog heel wat aan te komen.”
Er worden veel peilingen gedaan. Zo vroeg MKB-Limburg onlangs aan bedrijven of ze voorbereid zijn op een eventuele tweede uitbraak van het virus. Truijen: “Dat blijkt niet het geval te zijn. Dat is zorgelijk. Het is belangrijk dat men daar nu over na gaat denken. Overigens laten de ondernemers die ik de laatste weken spreek, met uitzondering van de horeca, een positief geluid horen. Ze zien de coronacrisis als iets tijdelijks. Elk bedrijf heeft maatregelen genomen en wil nu weer aan de slag.” Ook Handels, die net als 370 andere accountants- en advieskantoren is aangesloten bij de Samenwerkende Registeraccountants en Accountants-administratieconsulenten (SRA), is optimistisch. “Elke week wordt een peiling gehouden onder de leden van de SRA. Waar vijf weken geleden nog veertig procent aangaf negatief te zijn over de toekomst, was dat afgelopen week nog maar twintig procent.”
Maatregelen
Van den Heuvel zegt ook dat de positiviteit overheerst. “Al raken de buff ers nu wel een beetje op. Met name in het geval dat er een tweede golf komt, kan dat tot grote problemen leiden.” Naast de steunpakketten van de Rijksoverheid heeft de gemeente Weert ook maatregelen genomen. “De termijn waarin de gemeente gewoonlijk facturen betaalt is dertig dagen. Waar mogelijk betalen we facturen van bedrijven nu sneller. Ook hebben we tot 30 juni geen belasting geïnd bij niet-woningen, wordt er dit jaar geen precariobelasting voor terrassen geïnd en is met de Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen (BsGW) afgesproken dat dit belastingjaar geen voorlopige aanslagen toeristen-belasting worden opgelegd.”
Niet alleen ondernemers moeten nu creatief zijn, ook de ambtelijke organisatie moet snel schakelen. Van den Heuvel: “Verschillende regelingen moeten bij de gemeente aangevraagd worden. In de eerste weken kregen we negenhonderd aanvragen, vooral voor de Tozo-regeling. Dat betekende nogal wat voor de interne organisatie. Het is een hectische periode geweest waarbij we ambtenaren van andere afdelingen omgeschoold hebben om aan de vraag te kunnen voldoen.”
Handels: “Bij ons op kantoor hebben we een medewerker die zich de hele regelgeving rondom corona eigen maakt. Alsnog moeten we soms tegen een klant zeggen: we weten het niet, want we hebben geen referentie over een bepaalde situatie. Het is voor ons ook nieuw.”
Opbouwen
De paniek is inmiddels voorbij. Toch is het nog te voorbarig om te stellen dat het brandjes blussen plaats maakt voor een fase van opbouwen. Truijen: “De verschillen per sector zijn daarvoor te groot. Cultuur, luchtvaart en sierteelt hebben het erg zwaar. Of neem de horeca: daar is de 1,5 meter-economie voor veel bedrijven niet haalbaar. Er zijn horecazaken die na de versoepeling geprobeerd hebben weer open te gaan, maar nu alweer gesloten zijn.”
Voor Truijen is digitalisering een van de belangrijkste lessen uit de coronacrisis. “Digitalisering houdt juist nu de economie voor een belangrijk deel in de lucht, maar is ook op de lange termijn een blijvende waarde. Daardoor kun je nieuwe werkwijzen, diensten, verdienmodellen en logistieke concepten ontwikkelen. De coronacrisis heeft blootgelegd dat veel bedrijven op het gebied van digitalisering nog de nodige stappen moeten zetten, van een goed functionerende website tot online marketing.”
Lamers heeft onlangs geïnvesteerd in digitalisering. “De rechtbanken besloten om rechtszaken digitaal te gaan doen. We hebben daarom meteen een groot scherm opgehangen met alles erop en eraan. Ik vind het belangrijk dat je een goede verbinding hebt en dat er tijdens een zitting dus ook niks mis gaat. Laatst hadden we een zitting waarbij de andere partij wel beeld had, maar geen geluid. De rechter moest zijn mobiele nummer geven zodat ze wel geluid hadden. Dat moet toch niet kunnen.”
Blijf ondernemen
Een andere les is dat ondernemers vooral moeten blijven ondernemen. Handels: “Ga niet achterover leunen, maar zoek naar nieuwe mogelijkheden. Daar kunnen adviseurs bij helpen. Welke kant wil je op en waar liggen kansen? Dat moet je scherp op het netvlies hebben.”
Lamers wijst er ook op dat ondernemers deze periode moeten aangrijpen om de bedrijfsactiviteiten tegen het licht te houden. “Met sommige bedrijven ging het al slecht voor het virus uitbrak. Bijvoorbeeld bedrijven die al zaten met een slechte solvabiliteit en cashflow. Banken gaan hen niet zomaar additioneel financieren. Dit soort bedrijven moet nieuwe businessmodellen ontwikkelen om te kunnen blijven bestaan.”
Handels is het daar roerend mee eens. “Dankzij de steunmaatregelen redden bedrijven het nu een tijdje. Ze hebben van de belastingdienst uitstel gekregen en ook van hun bank mogen ze wachten met aflossen. Maar uiteindelijk moet dat allemaal betaald worden. De schuld loopt dus fl ink op en je moet voorbereid zijn op de toekomst. Je kunt er niet van uitgaan dat de maatschappij snel weer wordt zoals voor corona. Ondernemers moeten nu dus plannen maken om zich aan te passen en waar nodig opnieuw uit te vinden zodat ze niet later dit jaar of volgend jaar een klap krijgen.”
Meer mogelijk dan men denkt
Hierbij is meer mogelijk dan veel ondernemers denken. Ook als ze al in de financiële problemen zijn geraakt. Lamers: “Maak een plan. Ga samenzitten met je accountant en fiscalist en onderbouw het plan met cijfers. Daarmee kun je bijvoorbeeld een crediteurenakkoord aanbieden, onderhandelen met belangrijke stakeholders of kijken of je ergens anders een financiering kunt krijgen. Mocht dit onmogelijk blijken, dan moet je in de spiegel durven kijken en zeggen: dit was het dan. Maar ga eerst op zoek naar kansen. Ook op het gebied van arbeidsrecht is er veel mogelijk, zelfs buiten de steunmaatregelen om. Zo kun je een vaststellingsovereenkomst afsluiten om medewerkers tijdelijk uit dienst te laten gaan om ze vervolgens op basis van minder uren weer aan te nemen zonder dat je daar met transitievergoedingen komt te zitten.”
De overheid heeft een gigantisch steunmaatregelen-pakket aangeboden. De zakken van de overheid zijn niet eindeloos diep. Op een verlenging van de maatregelen moet het bedrijfsleven niet rekenen. Van den Heuvel: “Op lokaal niveau proberen we de ondernemers zoveel mogelijk te helpen. Het kwijtschelden van gemeentelijke belasting is een politieke keuze, omdat het financiële consequenties heeft. En die keuze moet in de volle breedte gemaakt kunnen worden. Juist daarom is kwijtschelding niet eenvoudig te realiseren. Wat we wel doen is de krachten bundelen. We zijn bezig met een Taskforce Post-Corona in Midden-Limburg. Hierin bekijken we samen met andere gemeenten, UWV, werkgevers- en werknemersorganisaties en het onderwijs wat er nodig is op het vlak van arbeidsmarkt en economisch herstel in de tijd na corona.”
MKB-Limburg heeft het Ondernemersplatform in het leven geroepen. Dit platform is gratis toegankelijk voor alle ondernemers. Truijen: “We brengen ondernemers in contact met elkaar en experts. Meer dan ooit is verbinding met elkaar van groot belang.”
