Jos Heijmans (61) is 20 jaar burgemeester. De voormalige pedagogisch afdelingshoofd/plv.-directeur van een jeugdgevangenis in Breda droeg vóór zijn functie in Weert de ambtsketen in Haelen en Bernheze. Hij noemt zijn functie de ‘mooiste rotbaan’ van de wereld. Het burgemeesterschap is de laatste twintig jaar wel sterk van aard veranderd. De klassieke ‘Swiebertje-burgemeester’ is nu een manager die in frontlinie staat. “Weliswaar zonder wapens”, aldus Heijmans.
“Ik wil mijn baard wel afscheren als het iets oplevert voor het goede doel”
Het opnameapparaatje ligt op tafel in de burgemeesterskamer. “Neem je het gesprek op”, vraagt hij. “Het gebeurt namelijk wel eens dat gesprekken stiekem opgenomen worden en die opnames vervolgens tegen je gebruikt worden bij de rechtbank. Hoogst onbehoorlijk volgens de deken van advocaten”, verklaart Heijmans.
“Maar die twintig jaar zijn rap gegaan”, vervolgt hij. “En ik heb geleerd dat het de ‘mooiste rotbaan’ is die je kunt bedenken. Iedereen denkt dat een burgemeester veel macht heeft, maar dat is niet zo. Dat is ook wel goed in het huidige bestel. Maar omdat je vooral op het gebied van openbare orde en veiligheid in de frontlinie staat en voor een aantal zaken wettelijk verantwoordelijk bent, zit er een weeffout in dat bestel. Daar wordt in Den Haag wel over nagedacht, maar het gaat traag. Misschien moeten we wel naar een gekozen burgemeester, maar dan ook met andere bevoegdheden. Zoals het nu is, kan het niet duren.”
Hij zou zich kunnen voorstellen dat een gemeenteraad het College weg kan sturen en er, net als na een kabinetscrisis in Den Haag, nieuwe verkiezingen komen. “Er zijn plaatsen waar ze rollebollend over straat gaan en de ene na de andere wethouder sneuvelt, zonder dat de inwoners daar invloed op hebben. Want die moeten vier jaar wachten. Gelukkig gaat het in Weert politiek niet zo slecht.”
Bij alle contacten die Jos Heijmans in binnen- en buitenland legt, heeft hij Weert in zijn rugzak zitten, zegt hij, want: “Kennis is macht, maar kennissen hebben is machtiger. Het talent om goed te netwerken zet ik overal voor Weert in.”
Onderbuik
Heijmans heeft de laatste maanden felle kritiek gekregen over zijn reisdeclaraties, zijn uiterlijk, zijn ‘snoepreisjes’ naar China en Canada en vooral het uitstel van zijn verhuizing naar Weert. “De belangstelling voor bestuurders in de social media en kranten is van alledag. En de reacties komen vaak uit de onderbuik. Het nadeel van social media is dat ze onpersoonlijk en heel gemakkelijk zijn. Als ik zie wat er anoniem op Weert de Gekste geschreven wordt, dan vraag ik me wel eens af waarom de schrijvers dat niet onder eigen naam doen. Dan kan ik die personen er tenminste persoonlijk op aanspreken en uitleggen hoe de vork precies in de steel zit. Maar de social media zijn wel veel sneller dan kranten, die elke dag oud nieuws brengen. Iedereen is daardoor al zeer snel op de hoogte van wat er gebeurt in de wereld. Ik maak er zelf ook graag gebruik van!”
Ook Heijmans’ reiskosten werden breed in de pers uitgemeten. “We hadden voor een oplossing gekozen die voor de inwoners van Weert vijf keer goedkoper was dan het huren van een tijdelijke woning. Ook al was de oplossing niet wettig, het was wel de goedkoopste voor de inwoners van Weert. Maar uiteindelijk bleek een deel van de gemeenteraad er toch problemen mee te hebben, waar ik dan ook wel weer begrip voor heb. Inmiddels heeft het College van B&W op mijn verzoek besloten om met ingang van 1 februari 2015 te stoppen met de reiskostenvergoeding. Ik moet geen onderwerp van een politieke discussie zijn in de gemeenteraad van Weert.”
Peanuts
Sommigen noemen de handels- en dienstreizen naar China en Canada graag snoepreisjes. De bedragen die ermee gemoeid zijn, zijn echter bescheiden, slechts peanuts ten opzichte van de promotie en zakelijke en toeristisch-recreatieve mogelijkheden die de stedenband en de titel Groenste regio van de Wereld Weert kunnen bieden. “Weert staat wereldwijd inmiddels op de kaart, ook de participatie in Keyport, een subcommissie van Brainport, gaat Weert geen windeieren leggen!”, aldus Heijmans.
De contacten met het Chinese bedrijfsleven vindt hij zeer bijzonder. “Samen met wethouder Van Eersel wordt er nu gewerkt aan de mogelijke vestiging van een groot hotel op Kampershoek 2.0 aan de A2. Ook zullen de banden met Chinese bedrijven vanaf 2015 worden aangehaald. Je kunt natuurlijk ook op je handen gaan zitten aan de Wilhelminasingel in het mooie nieuwe stadhuis, maar dan gebeurt er niet veel! Als je altijd doet wat je deed, krijg je ook altijd wat je kreeg, is een uitspraak die volgens mij zeer waar is.”
Laken of servet
Na 3,5 jaar in functie begrijpt hij wat er bedoeld wordt met ‘Weert is te groot voor het servet, te klein voor het tafellaken’. Die gedachte zit er blijkbaar bij veel Weertenaren ingestampt, zegt hij. “Ook in de politiek. Weert 600 jaar was een geweldig feest, waar iedereen trots op was. Nu hoor ik weer ‘doe maar gewoon, het moet niet te gek worden’. Dat is jammer, want Weert en zijn inwoners hebben veel potentie: een prima maakindustrie, goede arbeidsmentaliteit, fraai cultureel erfgoed, een stevig sociale weefsel, vele vrijwilligers, prachtige natuur. Ook industrieel borrelen er weer allerlei initiatieven op. Daar kun je aan merken dat we de crisis langzaam maar zeker ontstijgen. De Chinezen kan het echter niet snel genoeg gaan. In juni komt mijn collega Zhu Hua van Yuhang naar Weert. Het Chinese bedrijfsleven wacht op ons.”
Niet opeens veranderen
De veelgehoorde opmerkingen over zijn driedaags baardje of zonder sokken lopen doen hem weinig. Hij is liever een vriendelijke burgemeester die met iedereen spreekt en goed benaderbaar is dan een arrogante dressman die iedereen voorbijloopt. “Al heeft een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding”, verklaart hij. “Ik heb mijn hele leven een baardje gehad. Waarom zou ik nu opeens veranderen? Ik weet ook wel wanneer ik een pak aan moet doen en de ambtsketen moet dragen. Ik kan snel schakelen in uiteenlopende sociale situaties en met iedereen een gesprek voeren. Maar ik ga geen concessies aan mezelf doen: ik scheer mijn baard niet af. Alleen als er veel geld voor wordt geboden voor het goede doel!”
Gewone vader
Veel van zijn taken voert hij uit buiten de schijnwerpers van het publieke ambt en dat moet ook zo. “Bijvoorbeeld klaar staan bij zwaar menselijk leed. Het is waardevol als je dan als burgemeester iets voor mensen kunt betekenen. Dat is in die twintig jaar wel hetzelfde gebleven”, geeft hij aan.
Het is een zware taak die dicht bij hem komt, maar die hij als sociaal-pedagoog wel makkelijker een plaats kan geven. Achter de ambtsketen steekt immers ook gewoon een vader met vrouw en kinderen. Zijn dochter Jolina is getrouwd met Sanne en woont in Zuid-Limburg. “Ik heb ze zelf getrouwd”, vertelt hij. Zijn zoon Nayan studeert International Business & Management in Vlissingen.
Met zijn vrouw Hanneke woont hij in het veelbesproken huis in Loosbroek, gemeente Bernheze. “De negatieve kritiek raakt hen ook”, zegt Heijmans. “Als je goed functioneert, maakt het niet uit waar je woont. Natuurlijk is het beter als je in je standplaats woont. En dat ga ik ook doen, zodra ik het huis verkocht heb. Maar een tweede hypotheek kan ik me niet veroorloven. Dat is simpel en daar ben ik ook vanaf het begin tegenover iedereen helder in geweest. Dat ik nog niet in Weert woon, heeft geen nadelige invloed voor de inwoners van Weert. Als ik door Weert loop, word ik snel herkend en maak ik graag een praatje. Mensen zien me veel bij Irmato VC Weert en BSW, als ik aan het trimmen ben langs het Verliefdenlaantje of in de sportschool.”
