De carrière van Job Smeets startte in een oude boerderij van Huub Hermans (De Stadsbeurs) aan de Beekpoort. “Ik woonde in Amsterdam, maar dat ging niet goed. In de oude boerderij heb ik met Eric Wijffelaers anderhalf jaar in Weert de eerste stappen gezet. De winkel van Huub heb ik in de jaren 80 nog eens gerestyled.”
Johan Smeets (1945)
Geboren in Budel-Dorpplein en al lange tijd woonachtig in Weert
Kunstschilder en restaurateur tot 1985 en projectontwikkelaar tot ca. 2000
Gehuwd met Marianne van den Berg
Projectontwikkelaar tot ca. 2000. Bouwde o.a. voor de agrarische sector ca. 400 boerderijen in Limburg en bedrijfsgebouwen op bedrijvenpark Kampershoek.Job Smeets (1970)
Geboren in Hamont, opgegroeid in Weert
Design Academy Eindhoven (1990 – 1995)
Woonachtig in Antwerpen en Londen.
Sinds 2000 met Nynke Tynagel verbonden aan Studio Job Antwerpen en Amsterdam.
Het werk van Studio Job is opgenomen in een veertigtal musea wereldwijd waaronder het Louvre in Parijs, het Victoria & Albert in Londen en het Rijksmuseum in Amsterdam. Aan het kunstenaarsduo Nynke Tynagel en Job Smeets zijn tientallen solotentoonstellingen gewijd. De Financial Times riep hun uit tot de meest invloedrijke ontwerpers van de huidige tijd. Hun oeuvre loopt uiteen van de koningszegel van Willem-Alexander – een miljoenen oplage- tot levensgrote bronzen sculpturen op Miami Beach of de Studio Job Wunderkammer voor Swarovski in Innsbruck. In een boerderijtje aan de Beekpoort in Weert startte het succes. Succes dat Job Smeets deels samen met zijn vader opgebouwd heeft.
“Ik heb niet alleen gebruik gemaakt van enkele van mijn vaders tekeningen voor de toelating op de academie, hij heeft ook meegeholpen met de opbouw van Studio Job”, licht zoon Smeets toe. Na hun afstuderen aan de Dutch Design Academy werden Job Smeets en Nynke Tynagel pioniers van persoonlijke expressie in Studio Job. In het Antwerpse atelier zijn circa 25 gilden vertegenwoordigd: beeldhouwers, meubelmakers, handschilders, bronsgieters, glas-lood-zetters en modelmakers die (kunst)objecten maken met behulp van laser- en 3D-technieken. Techniek, wetenschap en ornamentale ontwerpen vinden er elkaar in New Gothic ‘Gesamtwerken’. “We hebben naam gemaakt in de wereld van de contemporary art & design.”
De lijst van onderscheidingen en prijzen, waaronder vier keer die van beste ontwerper van Nederland, is schier eindeloos, maar gaat een beetje langs hem heen, bekent hij. Zijn vader valt hem bij: “In het begin let je er nog erg op. Maar de publicaties in kranten, tijdschriften en tv-uitzendingen zijn zelfs voor een trotse ouder niet meer bij te houden.”
Ontwerper Koningszegel
Job Smeets is de ontwerper van de konings-zegel, een erebaan. Het ontwerp verwijst naar de eerste Nederlandse postzegel uit 1852 met daarop een reliëfportret van Koning Willem III en profiel. De afbeelding is gebaseerd op een foto die fotograaf Rineke Dijkstra speciaal voor deze gelegenheid heeft gemaakt. De beeltenis van koning Willem-Alexander is gemaakt in de kleuren rood, wit en blauw. De keuze werd mede bepaald door de AIVD, de art directie van Post NL en het koningspaar.
“Het ontwerp van de koningspostzegel moet gedurende een koningschap lang actueel en bruikbaar blijven. Het portret dient dus een grote groep aan te spreken, maar ook persoonlijk te zijn,” aldus Job. “Daarom hebben we ervoor gekozen dat de koning ons aankijkt. Door de postzegel een driedimensionaal karakter te geven ontstond er een toegankelijker en informeler beeld, wat volgens ons ook bij deze koning past.”
Haute design naast ready-to-use
Design pour l’art of l’art pour design? “Dat is een beetje ingewikkeld”, verklaart Job. “We ontwikkelen en produceren enerzijds producten voor bedrijven zoals Landrover en Alessi, Godiva, Bulgari anderzijds maken we monumentale sculpturale werken die in musea tentoon worden gesteld. We vervaardigen vaak bronzen beelden waar maar één exemplaar van gegoten wordt. Die komen in een ander afzetkanaal terecht: veilinghuizen, galeries of musea. De producten van Alessi vind je gewoon in de winkel. Vergelijk het met mode: je hebt haute couture, maar ook een onderbroek die functioneel moet passen. Zo is het ook in ons métier: we maken haute design en daarnaast ready-to-use.”
Meerdere talenten
De tijd dat een kunstenaar op een zoldertje in armoede prachtige werken zat te maken, is voorbij, geeft Job aan. “In de Verenigde Staten is de scheidslijn tussen kunstenaarschap en vakmanschap altijd al vager dan hier. Een kunstenaar heeft daar een bedrijf net als ieder ander. En zo hoort het ook. Maar je hebt wel meerdere talenten nodig om boven te komen drijven zoals doorzettingsvermogen, organisatorisch inzicht en ondernemerschap. Kunst maken is naast talent ook gewoon kilometers maken. Iedereen heeft namelijk wel talent. Maar je moet het wel activeren, scouten bij jezelf en ontwikkelen. Ik vond zelf heel lange tijd dat ik niet kon tekenen. Het zat echter ergens diep in mij opgesloten en bood zich opeens aan. Ik begon een eigen stijl, een eigen vocabulaire te ontwikkelen.”
“Wie goed kan tekenen of schilderen, maar niet van zijn kamertje afkomt, red het niet meer”, stelt Job Smeets. “Dan word je misschien ontdekt wanneer je dood bent. Maar er zijn tegenwoordig zoveel levende kunstenaars, dat het niet meer interessant is om een dode kunstenaar te ontdekken. Dat systeem werkt niet meer.”
Fantasiewereld
Het ondernemerschap kreeg hij van huis uit mee. Het gezin kende vroeger best lastige tijden. “Ik heb als kunstenaar wel van huis uit een duw gehad, maar het is niet zo dat wij een klassiek rijk gezin waren. Mijn vader is met niets begonnen en heeft in vijftien jaar een mooi bedrijf opgebouwd. Mijn jeugdperiode is voor mij een enorme leerschool geweest, waar ik nog dagelijks aan denk. Ze heeft me sterk gevormd en is een bron van inspiratie. We zijn vroeger vaak verhuisd. En al verhuis je maar twee kilometer verder, je moet als kind wel een nieuwe set-up maken, zeker als je enig kind bent. Dat klinkt zielig, maar is het niet. Juist daardoor heb ik een fantasiewereld opgebouwd die in mijn vroege jeugd al geactiveerd is.”
Mean and lean
“We maken iets waarnaar niemand heeft gevraagd. Kortom, de slechtste marketing policy. Dat proberen we toch aan de man te brengen. De make over van de jubilerende Landrover Defender begon met de vraag om een jubileumsticker te maken. Dat is een beetje uit de hand gelopen. Wij hebben er een kunstwerk van gemaakt dat voor een paar miljoen euro verkocht is. De koningszegel van Willem-Alexander in opdracht van Post NL was overigens het slechts verdienende werk dat ik ooit gemaakt heb. Maar wel een hyper industrieel product. Met een klein team zijn we in staat een diversiteit van producten, ontwerpen en identiteiten te maken die hun weg over de hele wereld vinden. Op school leerden we dat je om succesvol te zijn, een groot bedrijf moest hebben. Ik heb geluk dat we een mean and lean bedrijfje hebben.”
Wie de website van Studio Job bezoekt, vindt weinig informatie over het bedrijf. Je ziet slechts een evenementenkalender en hoort een hoop atonale herrie. “We hebben een hoog fuck you-gehalte. En dat werkt goed. Het is niet arrogant bedoeld. We werken eigenlijk altijd tegen de stroom in.”
Onafhankelijkheid
Het is belangrijk voor Job Smeets om een aangename sfeer om zich heen te scheppen waarin hij kan leveren. Het gaat hem financieel voor de wind. “De ideeën over kapitalisme en materiële voorspoed zijn veranderd. Soms lijkt het wel of iedereen een miljoen heeft.”
De beleving van rijkdom is anders, vindt Johan Smeets. “In mijn tijd kon ik mijn product niet in een Dafje verkopen.” Ook bij Studio Job hoort een identiteit dat er goed verdiend wordt. “Dat hoort ook een beetje bij mij”, verklaart Job. “Als je het geld hebt, kun je het ook gewoon gebruiken. Er zijn er ook die het hebben, maar niet gebruiken. Ik ben zeker niet materialistisch ingesteld, maar geld geeft wel de vrijheid om onafhankelijk te zijn.”
Die onafhankelijkheid uit zich in een speciale hobby. Nynke en Job verzamelen. Kunst, design maar ook onroerend goed. Zij hebben naast een aantal bedrijfspanden o.a. een loft in Antwerpen, een zomerhuis in de Kempen en een appartement in Amsterdam. “Het zijn in feite allemaal kunstwerken waarin je kunt wonen, volledig in de stijl van Studio Job. Een soort Gesamtwerk.”
Wat bindt vader en zoon Smeets en waarin verschillen ze?
“We hebben allebei interesse in de schoonheid van objecten en uitdagingen. We beginnen iets te maken wat er nog niet is. We houden van mooie opstellingen. We zijn allebei gedreven en ambitieus, doortastend en ondernemend”, aldus Johan Smeets. Beiden vinden zich bovendien antiautoritair ingesteld. “Het was thuis fijner toen hij nog schilderde, antiek restaureerde en verhandelde”, vertelt Job. “Als projectontwikkelaar was hij dag en nacht in touw. De telefoon begon al om half zeven ‘s ochtends als de boeren de koeien gemolken hadden.”
Job: “We hebben beiden een zware, serieuze inborst, maar ik ben avontuurlijker ingesteld: de genen van mijn moeder. Zij staat lichter in het leven en kan met iedereen een gesprek aangaan. Dat hebben wij beiden eigenlijk niet. Het is een wonder dat ik boven het maaiveld uit ben gestegen, want ik treed normaal gesproken helemaal niet gemakkelijk op de voorgrond.”
Hoe kijkt Johan Smeets tegen Studio Job aan?
“Ik heb een deel van mijn leven meegeholpen aan de opbouw van Studio Job. Met de nadrukkelijke vermelding dat Nynke en Job ervan gemaakt hebben wat het nu is. Het succes en de erkenning die zij krijgen, geeft mij een enorme voldoening. Het is iets dat mij – en Job ook – zal overleven.”
